Lech Raczak

Lech Raczak był współzałożycielem i późniejszym kierownikiem artystycznym „Teatru Ósmego dnia”. Był teatrologiem, dramatopisarzem, reżyserem teatralnym. W końcu był i wykładowcą uczelni włoskich, gdzie wyjechał po szykanach jakimi był poddawany Teatr 8-go Dnia przez władze PRL w drugiej połowie lat 70-tych i pierwszej połowie lat 80-tych.
Po zdaniu matury w LO im.Paderewskiego w Poznaniu został studentem Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Tam w 1964 założył Teatr Ósmego Dnia. Teatr działał dzięki pomocy i pod kloszem Zrzeszenia Studentów Polskich, a jego nazwa zaczerpnięta została z tekstu Gałczyńskiego: „…siódmego dnia Pan Bóg odpoczywał, a ósmego stworzył teatr…”.
W „Ósmym Dniu” początkowo jako aktor, później jako jego niekwestionowany, lider pod wpływem Grotowskiego, obiera stylistykę „teatru otwartego”, rozpoczynając od 1968 twórczość czołowego zespołu zaliczanego do awangardy teatru alternatywnego w Polsce i w Europie. Jego spektakle, począwszy od „Dumy o hetmanie” (1968/69), poprzez „Jednym tchem” (1971/72), „Przecena dla wszystkich” (1977) i „Ach jak godnie żyliśmy” (1979) po „Raport z oblężonego miasta” (1983) i „Małą Apokalipsę” (1985), były sztandarowymi dokonaniami polskiego teatru studenckiego w charakterystycznym stylu egzystencjalno-etycznej refleksji, a przede wszystkim zaangażowania społecznego i politycznego. Raczak doskonale rozumiał potrzebę dawania świadectwa prawdy czasów w jakich dojrzewało jego pokolenie. Twórczość Teatru Ósmego Dnia, będąc efektem wyborów Lecha Raczaka stawała się z biegiem czasu aktywnym elementem intelektualnego i artystycznego oporu wobec polityki w PRL. Życie Lecha Raczaka było odzwierciedleniem losów „Ósemek”: dojrzewanie pod kloszem organizacji studenckiej, wypchnięcie z tego środowiska pod naciskiem władz politycznych PRL-u, a w końcu emigracja jako sposób osiągnięcia swobody i samodzielności własnego osądu rzeczywistości.
Zmiana sytuacji w Polsce po 1989 roku pozwoliła mu na powrót do kraju. W latach 90-tych, kiedy miałem okazję go poznać, otrzymał kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego w Poznaniu, później reżyserował w teatrach w Gnieźnie, Wrocławiu i Legnicy, ale przed wszystkim, Wracając do głównego nurtu swojego życia, współtworzył i dyrektorował (1993-2012) Międzynarodowemu Festiwalowi Teatralnemu „Malta” w Poznaniu. Nie porzucił na stare lata ani towarzystwa, ani swoich przekonań realizując w ramach fundacji „Orbis Tertius – Trzeci Teatr” m.in. „Zamach Smoleński”.
Lech Raczak był otwartym, szczerym człowiekiem, krytycznym wobec rzeczywistości i świadomym ułomności ludzkich. Jego komentarzy rzeczywistości i świadectwa naszych czasów będzie nam bardzo brakować.